Pen­sioPlus — Poli­tiek Memo­ran­dum 2024: Samen ster­ker voor bete­re pen­si­oe­nen

As the spokesperson of the Belgian pension funds, PensioPlus aims to act, taking responsibility and actively participating in the pension debate. In this context, PensioPlus seeks to emphasize the importance of supplementary pensions in an active and permanent manner, aiming to achieve a better and more adequate pension for everyone under the motto 'Stronger Together for Better Pensions'. Therefore, PensioPlus calls for action on several fronts and proposes a number of concrete measures in its Memorandum to (1) broaden and deepen the Second Pillar, (2) increase public trust in the pension system, and (3) strengthen the pension system.

Tweede pijler: politiek belang

Het streefdoel van het (globale) Belgische pensioensysteem moet erin (blijven) bestaan om ervoor te zorgen dat elke toekomstige gepensioneerde van een onbezorgde oude dag kan genieten.

De financiële houdbaarheid van dit streefdoel gaat echter gepaard met belangrijke uitdagingen en risico’s. Denk daarbij aan de vergrijzing, de soms grillige evolutie op de financiële markten, de stijgende overheidsschuld, de immense complexiteit van de regelgeving en de administratieve rompslomp. Ook de relatief grote financiële ongeletterdheid van de bevolking verdient aandacht.

Een hele reeks studies en bevragingen onderlijnen de omvang van de pensioenproblematiek (zie hieronder) en vestigen de aandacht op belangrijke pijnpunten die in de komende legislatuur dringend beleidsaandacht verdienen:

1. Het wettelijk pensioen alleen volstaat niet om in een behoorlijke levensstandaard te voorzien

• In België bedraagt het wettelijke pensioen 45 procent van je laatstverdiende loon, terwijl het Europese gemiddelde 54% is. (Bron: OESO, Pensions at a glance 2021)

• Voor 90% van de gepensioneerden volstaat het wettelijk pensioen niet om de maandelijks rusthuisfactuur te betalen. (Bron: eigen berekeningen op basis van statistieken FPD)

2. De betaalbaarheid van de wettelijke pensioenen staat onder druk omwille van de demografie

• In 2022 bedroeg de totale jaarkost van de wettelijke pensioenen 57,5 miljard euro. In 2070 zal deze kost 74,1 miljard euro bedragen. (Bron Jaarlijks verslag Studiecommissie voor de vergrijzing, 2023)

• In 2070 leven we gemiddeld 8 jaar langer dan vandaag en zullen er gemiddeld 2,4 personen op actieve leeftijd (18-66 jaar) zijn voor één 67-plusser, terwijl dit er vandaag nog 3,6 zijn. (Bron Jaarlijks verslag Studiecommissie voor de vergrijzing, 2023)

3. De beste financieringsstrategie voor een pensioensysteem bestaat uit een combinatie van repartitie en kapitalisatie

• “Zowel de lidstaten als de EU moeten de sociale dialoog en de collectieve onderhandelingen actief steunen, versterken en bevorderen om de ontwikkeling van bedrijfspensioenen met een brede dekking te stimuleren.” (Bron: European Commission, High Level Group of Experts on pensions, December 2019)

• “Op het niveau van de samenleving bestaat de beste financieringsstrategie voor een pensioensysteem uit een combinatie van repartitie en kapitalisatie. Dergelijke combinatie betekent dat een diversificatie tot stand komt van risico’s die verschillend zijn.” (Bron: Een sterk en betrouwbaar sociaal contract, Commissie Pensioenhervorming 2020-2040)

4. Aanvullende pensioenen van de 2^e Pijler moeten verder worden uitgebouwd

• Ruim driekwart van de werknemers beschikt niet over een aanvullend pensioen met een vooropgestelde (minimum) bijdragepercentage van 3%: 36% heeft geen aanvullend pensioen en 40% heeft geen voldoende hoog aanvullend pensioen.  (Bron: Themarapport Sigedis, mei 2021)

• De gemiddelde verworven reserve in de 2^e Pijler bedraagt 24.500 euro, maar de helft van de aangeslotenen spaarde tot nu minder dan 3.566 euro. (Bron: PensionStat.be)

5. Het vertrouwen in het pensioenstelsel bij de burger is ondermaats

• Meer dan de helft van de Belgen heeft er geen vertrouwen in dat ze genoeg geld zullen hebben om comfortabel te leven tijdens hun pensioen. In landen met een sterk uitgebouwde 2^e Pijler is dit percentage beduidend lager: in Nederland bedraagt dit bijvoorbeeld slechts 36%. (Bron: EIOPA Consumer Trends Report 2022)

• 54% van de respondenten heeft een laag verwachtingspatroon inzake pensioenen; men vreest onder meer dat het pensioen te laag zal zijn, ze schrikken terug van de complexiteit, … (Bron: Perceptie-onderzoek bij 18- tot 40-jarigen in opdracht van PensioPlus en Assuralia 2021)

Dit alles zorgt voor een absolute noodzaak om verder in te zetten op de uitbouw van de aanvullende pensioenen van de 2^de Pijler als onontbeerlijk onderdeel van de oplossing van de pensioenproblematiek; een problematiek die het belang van alle Belgische kiezers raakt! 

Het combineren van wettelijke en aanvullende pensioenen heeft immers een aantal ontegensprekelijke voordelen:

1. De 2^e Pijler is in aanvulling op het wettelijk pensioen nodig om te voorzien in een behoorlijke levensstandaard na pensionering.
2. Het samengaan van de 1^ste en 2^e Pijler leidt tot een diversificatie en dus een vermindering van de risico’s inzake pensioenfinanciering.
3. Een mature 2e Pijler kan voor iedereen instaan voor een substantiële aanvulling op het wettelijk pensioeninkomen: een bijdrage van 3% van het brutoloon gedurende de ganse carrière verhoogt de gemiddelde vervangingsratio met 20%.
4. De 2e Pijler werkt de bewustwording in de hand dat het instaan voor een degelijk pensioen een gedeelde verantwoordelijkheid is waardoor men meer geneigd zal zijn om zelf tijdig actie te ondernemen.
5. De in het kader van de 2e Pijler aangehouden pensioenreserves (meer dan 100 miljard euro) zijn langetermijnbeleggingen die de Belgische economie, bedrijven en overheid ondersteunen alsook de transitie naar meer duurzaamheid.
6. De 2^e Pijler kan de pensioenkloof tussen het wettelijk pensioen van de private sector en dat van de publieke sector verkleinen.
7. Een pensioenplan is een uiterst belangrijk element in de aanwerving en retentie van personeel en vormt een essentieel HR-instrument op een (steeds krappere) arbeidsmarkt.

PensioPlus wil als spreekbuis van de Belgische pensioenfondsen zijn verantwoordelijkheid opnemen en constructief meedenken in het pensioendebat. In dit kader wil PensioPlus op een actieve en permanente wijze het belang van het aanvullend pensioen benadrukken, teneinde voor iedereen te komen tot een beter en meer adequaat pensioen, en dit onder het motto ‘Samen sterker voor betere pensioenen’.

PensioPlus vraagt daarom actie op een aantal vlakken en stelt in het vervolg van dit Memorandum dan ook een aantal concrete maatregelen voor die het mogelijk maken om (1) de 2^e Pijler te verbreden en verdiepen, (2) het vertrouwen te verhogen van de bevolking in het pensioenstelsel en (3) het pensioenstelsel te versterken.

7 voorstellen aan de nieuwe federale regering

Verbreden en Verdiepen

1. MAAK WERK VAN EEN VOLDOENDE ADEQUAAT AANVULLEND PENSIOEN VOOR IEDEREEN

• Er is nood aan een langetermijnvisie en een groeipad naar een veralgemeende minimumbijdrage van 3% van het brutoloon.
• De verdeling van de financieringskost tussen werkgevers en werknemers moet bekeken worden.
• Er kan nagedacht worden over automatische aansluiting met respect voor het Belgische sociaal overlegmodel.

Vertrouwen verhogen

2. ZORG VOOR RECHTSZEKERHEID EN (PARA)FISCALE STABILITEIT

• Voor een verdere uitbouw van het aanvullend pensioen is rechtszekerheid en vertrouwen essentieel.
• Er moet gezorgd worden voor (para)fiscale stabiliteit en het behoud van de keuze tussen kapitaal en rente.
• Bij een actualisering van de fiscale spelregels moet er blijven uitgegaan worden van de mogelijkheid om een vervangingsratio op te bouwen van 80%.

3. WEES TRANSPARANT

• De versterkte rol voor Sigedis en mypension.be en de ingeslagen digitale weg moet worden verdergezet.
• De burger heeft nood aan een globaal pensioenoverzicht
• De financiële geletterdheid rond aanvullende pensioenen moet omhoog.

4. VEREENVOUDIG EN VERDUIDELIJK WAAR MOGELIJK

• Efficiënte oplossingen zijn nodig rond het administratieve beheer van aanvullende pensioenen.
• Er moet een uniforme regeling komen bij echtscheiding voor de verdeling van de pensioenrechten die tijdens het huwelijk zijn opgebouwd.
• Onder meer op het vlak van de diverse fiscale formaliteiten in het kader van de 2e Pijler en rond de werking van multi-inrichter pensioenstelsels zijn vereenvoudigingen mogelijk.

Versterken

5. VERSTERK DE SOCIALE ROL BINNEN EEN WERKBAAR PRUDENTIEEL KADER

• Om het prudentieel kader werkbaar te houden voor de (kleinere) Belgische pensioenfondsen, moeten de regelgever en de toezichthouder het proportionaliteitsbeginsel steeds voor ogen houden.
• PensioPlus vraagt medewerking van de overheid in de modernisering van het kader voor de rentecontracten.

6. FACILITEER DUURZAAM INVESTEREN

• Pensioeninstellingen kunnen als langetermijnbeleggers een significante rol spelen in duurzame investeringen.
• De Belgische overheid moet een duidelijke implementatie van de Europese regelgeving faciliteren, net als een alignering met Europese initiatieven.

7. WERK MEER SAMEN OP EUROPEES NIVEAU

• Er moet meer samenwerking komen tussen België en de Europese Commissie rond aanvullende pensioenen.
• Het prudentieel kader moet werkbaar blijven en de overregulering moet stoppen.
• Er moet gekeken worden naar obstakels met betrekking tot internationale fiscaliteit.
• PensioPlus vraagt tenslotte de creatie van een uniek aanspreekpunt voor de promotie en ondersteuning van pan-Europese pensioenfondsen.